” ماناس “ كتابي است بسيار بزرگ . به گونه اي كه شمار نوسيندگان و ناشران آن به دهها هزار تن مي رسد . قرن هاي متمادي بود كه ماناس كماكان به صورت كتابي كامل در نيامده بود و هيچ كسي نمي توانست آنرا كاملا بخواند . اينكه در دهه 80 قرن گذشته شخصي سالخورده تورك قيرقيزي به نام “جوسوپو مامايي” با بيش از 3 سال زحمت و مشقت و با اتكا به نيروي محافظه فوق العاده قوي توانست بيش از 115هزار بيت از حماسه ماناس را بخواند .
در سال 1995ميلادي حماسه ماناس به زبان تورك قيرقيزي به چاپ رسيد . در حقيقت ماناس مرواريد درخشاني از گنجينه ادبي ملت ترك است كه داستان هاي جنگ هشت نسل از خانواده ماناس را كه بمنظور وحدت اقوام پراكنده و همبستگي ملل ديگر و مقابله با تجاوزخارجي صورت گرفته ، توصيف كرده است . ماناس محصول قرن هاي 10 تا 13ميلاد است . اين رزمنامه 18جلد و بيش از 2 ميليون و 400هزار واژه دارد ، اين حماسنامه نه تنها حاوي اشعار رزمي است بلكه دايره المعارفي براي پژوهش و تحقيقات تاريخي ، جغرافيايي ،مذهبي ،اقتصادي و اجتماعي و زبان تورك قيرقيزي محسوب مي شود .
امروزه در سرزمين پهناور غربي سين جيانگ در هر نقطه صداي سرود ” ماناس” به گوش مي رسد . در كشورهاي خارجي مانند روسيه و قرقيزستان و ازبكستان تاريخ پژوهش و تحقيق درباره ماناس بسيار طولاني است و بسياري از تاريخدانان جهان در خصوص اين حماسه دست به تحقيقاتي زده اند . طولي نكشيد كه قطعات ماناس به زبان هاي چيني، انگليسي ، روسي،فرانسوي ، آلماني و ژاپني و غيره ترجمه شد . لكن اكنون چاپ ونشر ماناس بطور كامل هم به زبان تورك قيرقيزي با همت آقاي جوسوپو در محافل حماسه شناسان جهان ايجاد كرده است .
آنچه شايان است ذكر شود اينكه اين رزمنامه براي پژوهش تاريخ تورك قيرقيز و تاريخ مبادله ملل آسياي ميانه نقش مهمي ايفا خواهد كرد و همين امر باعث مي شود تا نقش مهم آن بيش از پيش براي جهان و جهانيان آشكار گردد.
“جوسوپو “امسال 87سال دارد ، وي در دهكده اي كوچك در شهرستان” آهاچي” منطقه خودمختار سين جيانگ به دنيا آمد . از دوران كودكي جوسوپو تحت تاثير فرهنگ مردمي و باستاني ملت خود (تورك) قرار گرفت . جوسوپو از هشت سالگي خواندن “ماناس” به زبان تورك قيرقيزي را آموخت . تا اينكه در 17سالگي توانست بسياري از قطعات ماناس را بطور متوالي بخواند. ليكن ملت تورك قيرقيز چين برطبق فرمان نياكان متعقد است كه ماناس كتابي مقدس است و هيچ كسي تا قبل از 40 سالي نمي تواند آشكارا و در هر محلي اين شعار حماسي را بخواند .
در غير اين صورت بلايا و حوادث ناگواري روبرو خواهد شد . جوسوپو آرام و به سرعت و با رنج و مشقت فراوان به كار خود ادامه داد و انتظار داشت كه بتواند بزودي براي هم ولايتي هاي خود ماناس را قرائت كند . روزي كه جوسوپو سالها در انتظار آن بود فرا رسيد ، سال 1958ميلاد جوسوپو 40ساله بود و توانست براي اولين بار عينا اشعار ماناس را براي مردم بخواند . مردم تورك قيرقيز از نقاط مختلف براي شنيدن سرود جوسوپو سوار بر اسب به گرد يكديگر جمع شدند. چه آنكه جوسوپو با قلبي مملو از احساسات اين سرود را مي خواند و مردم همگي اعتقاد داشتند كه شنيدن سرود جوسوپو از بهترين لذتهاي هنري است . جوسوپو آنقدر با مهارت ماناس را مي سرود كه توجه محافل حماسي و حماسه شناسان چين را به خود جلب كرد. اما آنچه شايسته در ذكر است اينكه در چند قرن اخير ،ناشران ماناس از كشورهايي مانند چين ؛ قزاقستان ، قرقيزستان ، تركيه ،هند و غيره تمايل داشتند ماناس را بطور كتابي كامل در آورند . اما اين آرزو تا مدتهاي طولاني محقق نشد .
جوسوپو از بهار تا پاييز ، از زمستان تا تابستان ماناس را خوانده و خواند. به گونه اي كه گاهي اوقات براي سرودن فصول حماسي شبانه روز مي خواند و آنان كه مسئول نت برداري بودند ، شيفت به شيفت كار خود را ادامه مي دادند . تا اينكه سرانجام جوسوپو بطور متوالي و با تلاش بيش از 1300روز و تا مارس سال 1983ميلادي توانست تمامي ماناس را بخواند . بد نيست بدانيد كه كتاب حماسي ماناس 14برابر حماسه “هومر” و مشتمل بر واژه هاي بسياري است . به همين سبب كار منظم و بررسي واژه هاي كتاب حماسي ماناس خيلي پيچيده و مشكل بود. تا اينكه در اواخر سال 1995 ميلادي اشعار حماسي ماناس به زبان تورك قيرقيزي در 8قسمت و 18جلد چاپ و نشر شد .
آري دست آورد جوسوپو توجه محافل حماسي و حماسه شناسان جهان را جلب كردو سال 1995 در جشنواره بزرگداشت هزارمين سالگشت ظهور ماناس در قرقيزستان مورد احترام و ستايش قرار گرفت و در سال 1997 قرقيزستان عنوان “هنرپيشه خلق” يعني بالاترين عنوان افتخاري اين جمهوري را به جوسوپو اعطا كرد .
اكنون جوسوپو ريييس افتخاري فدراسيون ادب و هنر منطقه خودمختار ايغور سين جيانگ و محقق عالي انجمن پژوهش ماناس چين است ، او اظهار اميدواري مي كند كه روزي فرا رسيد كه فيلم ها يا سريالهايي از روي حماسه ماناس تهيه شود تا مردم بيشتر با فرهنگ ملت تورك قيرقيز آشنا شوند . در چهل و نهمين جلسه مجمع عمومى سازمان ملل متحد، سال 1995.م. بنام سال «ماناس» نامگذارى شد. در اين سال جشن با شكوهى با مساعدت يونسكو برگزار گرديد.
