تورك مشاهير و مفاخير لر
AZƏRBAYCAN,QAŞQAE,TÜRKMƏN,XƏLƏC ،ƏFŞAR VƏ...
+0 به يه ن
یاییلیب : یکشنبه 8 خرداد 1390 | یازار : صاديق صاديقي | بؤلوم : آثار ماندگار بزرگ | 0 باخيش لار
http://t2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQlgH33uzaHMI4gRFebS4UxOYAjMlRANlBWTRkvHfXMza4bZ35XVUuL3w http://www.qku.blogfa.com سازمان جهاني يونسكو سال 1999 سال "ده ده قورقود " دده قورقود ده ده قورقود اثري است جاودانه با داستانهاي حماسي و زيبا و دلنشين در مورد زندگي و انديشه اقوام ترك اوغوز كه سوار بر اسبان تيز پاي خويش جهت تامين معاش خود و خانواده خود و ايل خود در قسمتهاي شمالي ايران و كرانه هاي خزر و قفقاز و اسياي مركزي در حال كوچ كردن بوده اند تا اينكه به اقليم آذربايجان مي رسند و اين داستانها اغلب در اين خطه عزيز ، خلق شده اند و سر منشا تمامي داستانهاي آذربايجان مي باشند . شخصيت ده ده قورقود براي محققان در هاله اي از ابهام باقي مانده است به طوري كه در مورد زمان و مكان او اختلاف نظر زيادي وجود دارد گاهي او را معاصر اوغوز ( جد بزرگ تركها ) گاهي معاصر حضرت مسيح ، گاهي پيامبر(ص) و گاهي خلفايي عباسي ذكر كرده اند و مكان او را از اسيايي مركزي ، سير دريا ، قفقاز ، در بند و ... ذكر مي كنند . مي توان گفت كه او در پشت پرده افسانه و اسطوره پنهان است ليكن چنانكه از متن و محتواي كتاب بر مي آيد او مصلح و خير انديش مردم ترك بوده و بعضي امور را نيز پيش بيني مي كرده است و او حلال مشكلات قوم ترك بوده و هميشه مورد مشورت قرار ميگرفته است و هنرمندي بينظير بوده كه قوپوز ( ساز عاشقي ) به دست به سخن سرايي مي پردازد و در ميادين جنگ، شور و افتخار قهرمانا را بر مي انگيزد و در محافل ، شادي و سرور بر دل ايل خويش مي بخشد و در مواقع وجود اختلاف و مشكل ، با نواي تارهاي قوپوز همه را به صلح و صفا دعوت نموده و به نصيحت انها مي پردازد و در موارد آسايش و آرامش به بيان سرگذشت قهرمانان و تاريخ گذشتگان قوم خود عنايت مي ورزد ، بنابراين مي توان چنين بيان كرد كه داستانهاي ده ده قورقود ادبيات شفاهي بوده كه سينه به سينه از قديم نقل شده و در شرايط مختلف و حوادث گوناگون تكوين يافته و بعد مكتوب گشته است و قديمي ترين تاريخي كه بر آن ثبت شده است قرن دهم هجري مي باشد كه در آن تاريخ اين كتاب هب كتابخانه احمد شاه وارد شد و ( فيلشر ) شرق شناس معروف آلماني كه برا ي اولين بار اين كتاب را از روي تنها نسخه موجود آن در بين كتب خطي كتابخانه در سدن المان با نام كتاب دده قورقورد علي لسان ( طايفه اوغوزان) معرفي نموده تاريخ فوق را بر آن ثبت نموده است ولي ( بارتولد ) آن را متعلق به قرن هشتم هجري ( 14 ميلادي ) و م . ح . طهماسب ان را متعلق به قرن هفتم و هشتم ميلادي مي داند . كتاب ده ده قورقود يك شاهكار ادبي اصيل آذربايجاني است با يك مقدمه و دوازده داستان حماسي ( بوي ) ، كه در مقدمه به برسي شخصيت قورقود آتا مي پردازد و بعضي نظرات او را در مسائل اجتماعي و مذهبي و... بيان مي دارد احتمالا اين بخش بعدا به كتاب افزوده شده باشد بويهاي ( داستانهاي حماسي) كتاب عبارتند از : 1- ديرسه خان اوغلو ، بوغاج خانين بويو. 2- سالور قازانين ائوي يغمالاندي بويي. 3- بام بورانين اوغلو ، بامسي بئيرك بويو. 4- قازان بيگ اوغلو اوروز بيگين ، دوستاق اولدوغو بويو. 5- دوخا قوجا اوغلو ، دلي دومرول بويو. 6- قانلي قوجا اوغلو ، قان تورالي بويو. 7- قازليق قوجا اوغلو يگتكين اوغلو. 8- بوسات تپه گوزي اولدوردوگو بويو. 9- بگيل اوغلو عمرانين اوغلو . 10- اوشون قوجا اوغلو سگره كين بويو. 11- سالور قازان دوستاغ اولوپ اوغلو اوروز چيغارديغي بويو. 12- ايچ اوغوز ديش اوغوزا عاصي اولوب بئيركي اولديگي بويو. در اينجا به ترجمه خلاصه اي از داستان قانلي قوجا اوغلو قان تورالي ( قان تورال يفرزند قانلي قوجا ) مي پردازيم : قان تورالي فرزند قانلي قوجا بود ، قانلي قوجا يك روز از پسرش مي خواهد كه ازدواج كند ولي قان تورالي شرايطي را براي همسر آينده اش بيان مي دارد كه دختري با آن شرايط را نمي تواند پيدا كند از جمله شرايطش اين بوده كه : زن من بايد پيش از من بر خيزد و پيش از من بر پشت اسب سوار شود و پيش از آنكه من به سرزمين اهريمن حمله ببرم او سرهاي بريده كفار ار براي من بياورد . بنابراين پدر مجبور مي شود خود به دنبال چنين دختري باشد تا شايد پيدا كند تا اينكه به طرابوزان رسيده و دختر سطان طرابوزان سالجان را كه دختري زيبا و بي نظير بود پسنديد ، ولي دختر مهرش سه حيوان وحشي ( گاو سياه ، شير و شتر نر ) بود و هركس او را مي خواست بايد اين سه حيوان را مي كشت . كه در اين راه 32 قهرمان جان خود را از دست داده بودند به همين خاطر پدر ترسيد ، ولي پسر اعلام آمادگي كرد . و وقتي خواست به همراه چهل قهرمان از الي خود راه بيافتد پدر با اين ابيات او را بدرقه نمود : اوغول سن واراجاق يئرين دولاماج دولاماج يوللاري اولور... ترجمه اين اشعار و ادامه آن در زير مي ايد : فرزند به راهي كه تو در پيش گرفتي پيچ و خمهاي خطرناكي است پهلوانان زيادي رفته اند و در باتلاقهاي آن افتاده اند بيشه هاي در سر راه است كه اهريمن به آن راه نمي يابد قلعه هاي بر آسمانها سينه مي سايند و پريچهري در آنجا چشم ها را بسته جان ها مي ستاند و جلادي در آنجاست كه سر ها را جدا مي سازد از تن اكنون تفكر كن تامل كن قدم در سرزمين هولناكي مي گذاري اشك خون بر چشم كم نور پدر و مادر پيرت نياري قان تورالي راه افتاد و در طرابوزان با تشويق ياران وفادارش و يا مشقت و زحمت فراوان هر سه حيوان را سر بريد و مهر سالجان را ادا نموده او را گرفت و سوار بر اسبش كرد .و راه افتاد و شب وقتي كه قان تورالي در خواب بود سالجان كه از وجود خواستگاران زيادش آگاه بود به نگهباني پرداخت و نزديكهاي صبح با حمله لشكري روبرو شد و قان تورالي را بيدار كرد و گفت تو يك سمت لشكر را داشته باش و من با سمت ديگر لشكر مي جنگم بعد از شكست دشمن قان تورالي از او ناراحت شد و گفت :تو كيستي چرا بدون اجازه من به كشتن دشمن من اقدام كرده اي ، در اين موقع بر او هجوم برد بعد از در گيري نقاب او افتاد ديد كه سالجان است و گفت كه به حق تو همان هستي كه من مي خواستم بعد شادمان به ديار خود بر گشتند و با هم عروسي كردند. http://uploadfa.net/1390/pbshlhm2cfi39fkpjk2b.pdf


 

http://s1.picofile.com/file/6309023138/minimanas1.jpg

” ماناس “  كتابي است بسيار بزرگ  . به گونه اي كه شمار نوسيندگان و ناشران آن به دهها هزار تن مي رسد . قرن هاي متمادي بود كه ماناس كماكان به صورت كتابي كامل در نيامده بود و هيچ كسي نمي توانست آنرا كاملا بخواند . اينكه در دهه 80 قرن گذشته شخصي سالخورده تورك قيرقيزي به نام “جوسوپو مامايي” با بيش از 3 سال زحمت و مشقت و با اتكا به نيروي محافظه فوق العاده قوي توانست بيش از 115هزار بيت از حماسه ماناس را بخواند .

در سال 1995ميلادي حماسه ماناس به زبان تورك قيرقيزي به چاپ رسيد . در حقيقت ماناس مرواريد درخشاني از گنجينه ادبي ملت ترك است كه داستان هاي جنگ هشت نسل از خانواده ماناس را كه بمنظور وحدت اقوام پراكنده و همبستگي ملل ديگر و مقابله با تجاوزخارجي صورت گرفته ، توصيف كرده است . ماناس محصول قرن هاي 10 تا 13ميلاد است . اين رزمنامه 18جلد و بيش از 2 ميليون و 400هزار واژه دارد ، اين حماسنامه نه تنها حاوي اشعار رزمي است بلكه دايره المعارفي براي پژوهش و تحقيقات تاريخي ، جغرافيايي ،مذهبي ،اقتصادي و اجتماعي و زبان تورك قيرقيزي محسوب مي شود .

امروزه در سرزمين پهناور غربي سين جيانگ در هر نقطه صداي سرود ” ماناس” به گوش مي رسد . در كشورهاي خارجي مانند روسيه و قرقيزستان و ازبكستان تاريخ پژوهش و تحقيق درباره ماناس بسيار طولاني است و بسياري از تاريخدانان جهان در خصوص اين حماسه دست به تحقيقاتي زده اند . طولي نكشيد كه قطعات ماناس به زبان هاي چيني، انگليسي ، روسي،فرانسوي ، آلماني و ژاپني و غيره ترجمه شد . لكن اكنون چاپ ونشر ماناس بطور كامل هم به زبان تورك قيرقيزي با همت آقاي جوسوپو در محافل حماسه شناسان جهان ايجاد كرده است .

آنچه شايان است ذكر شود اينكه اين رزمنامه براي پژوهش تاريخ تورك قيرقيز  و تاريخ مبادله ملل آسياي ميانه نقش مهمي ايفا خواهد كرد و همين امر باعث مي شود تا نقش مهم آن بيش از پيش براي جهان و جهانيان آشكار گردد.

“جوسوپو “امسال 87سال دارد ، وي در دهكده اي كوچك در شهرستان” آهاچي” منطقه خودمختار سين جيانگ به دنيا آمد . از دوران كودكي جوسوپو تحت تاثير فرهنگ مردمي و باستاني ملت خود (تورك) قرار گرفت . جوسوپو از هشت سالگي خواندن “ماناس” به زبان تورك قيرقيزي را آموخت . تا اينكه در 17سالگي توانست بسياري از قطعات ماناس را بطور متوالي بخواند. ليكن ملت تورك قيرقيز  چين برطبق فرمان نياكان متعقد است كه ماناس كتابي مقدس است و هيچ كسي تا قبل از 40 سالي نمي تواند آشكارا و در هر محلي اين شعار حماسي را بخواند .

در غير اين صورت بلايا و حوادث ناگواري روبرو خواهد شد . جوسوپو آرام و به سرعت و با رنج و مشقت فراوان به كار خود ادامه داد و انتظار داشت كه بتواند بزودي براي هم ولايتي هاي خود ماناس را قرائت كند . روزي كه جوسوپو سالها در انتظار آن بود فرا رسيد ، سال 1958ميلاد جوسوپو 40ساله بود و توانست براي اولين بار عينا اشعار ماناس را براي مردم بخواند . مردم تورك قيرقيز از نقاط مختلف براي شنيدن سرود جوسوپو سوار بر اسب به گرد يكديگر جمع شدند. چه آنكه جوسوپو با قلبي مملو از احساسات اين سرود را مي خواند و مردم همگي اعتقاد داشتند كه شنيدن سرود جوسوپو از بهترين لذتهاي هنري است . جوسوپو آنقدر با مهارت ماناس را مي سرود كه توجه محافل حماسي و حماسه شناسان چين را به خود جلب كرد. اما آنچه شايسته در ذكر است اينكه در چند قرن اخير ،ناشران ماناس از كشورهايي مانند چين ؛ قزاقستان ، قرقيزستان ، تركيه ،هند و غيره تمايل داشتند ماناس را بطور كتابي كامل در آورند . اما اين آرزو تا مدتهاي طولاني محقق نشد .

جوسوپو از بهار تا پاييز ، از زمستان تا تابستان ماناس را خوانده و خواند. به گونه اي كه گاهي اوقات براي سرودن فصول حماسي شبانه روز مي خواند و آنان كه مسئول نت برداري بودند ، شيفت به شيفت كار خود را ادامه مي دادند . تا اينكه سرانجام جوسوپو بطور متوالي و با تلاش بيش از 1300روز و تا مارس سال 1983ميلادي توانست تمامي ماناس را بخواند . بد نيست بدانيد كه كتاب حماسي ماناس 14برابر حماسه “هومر” و مشتمل بر واژه هاي بسياري است . به همين سبب كار منظم و بررسي واژه هاي كتاب حماسي ماناس خيلي پيچيده و مشكل بود. تا اينكه در اواخر سال 1995 ميلادي اشعار حماسي ماناس به زبان تورك قيرقيزي  در 8قسمت و 18جلد چاپ و نشر شد .

آري دست آورد جوسوپو توجه محافل حماسي و حماسه شناسان جهان را جلب كردو سال 1995 در جشنواره بزرگداشت هزارمين سالگشت ظهور ماناس در قرقيزستان مورد احترام و ستايش قرار گرفت و در سال 1997 قرقيزستان عنوان “هنرپيشه خلق” يعني بالاترين عنوان افتخاري اين جمهوري را به جوسوپو اعطا كرد .

اكنون جوسوپو ريييس افتخاري فدراسيون ادب و هنر منطقه خودمختار ايغور سين جيانگ و محقق عالي انجمن پژوهش ماناس چين است ، او اظهار اميدواري مي كند كه روزي فرا رسيد كه فيلم ها يا سريالهايي از روي حماسه ماناس تهيه شود تا مردم بيشتر با فرهنگ ملت تورك قيرقيز آشنا شوند . در چهل و نهمين جلسه مجمع عمومى سازمان ملل متحد، سال 1995.م. بنام سال «ماناس» نامگذارى شد. در اين سال جشن با شكوهى با مساعدت يونسكو برگزار گرديد.


http://tqbd.org



+0 به يه ن
یاییلیب : سه شنبه 3 خرداد 1390 | یازار : صاديق صاديقي | بؤلوم : آثار ماندگار بزرگ | 0 باخيش لار
 

تورك دونياسي نين ان بؤيوك دستاني : ماناس

  بو مؤحتشم تورك دستاني نين تامامي 400.000 ميصراع دير. بير قيرقيز دستانيدير. موسلمان قيرقيزلارلا پوتپرست كالموكلار آراسيندا موجادله لري آنلادير. بونونلا برابر ماناس دستاني نين دوققوزونجو يوزايلده، قيرقيزلارين يئني سئي قيييلاريندا دولت قورماغا باشلاديقلاري سيرادا اولوشموش اولدوغونو ايلري سورن علم آداملاري دا واردير. 

  ماناسين، تاريخته گئرچكدن وار اولدوغونو گؤسترير ايزلر گؤرولمه ميش ايسه ده، قيرقيز-كالموك موجادله لرينده گؤز دولدورموش بير قيرقيز ايگيدي نين، بلكي ده بير قيرقيز بگي نين آدي و اايگيدليگي ايله بو دستانا قونو اولدوغونو دوشونه بيله ريك. 

  ماناس دستاني، قيرقيزلارين بير باخيما آنسيكلوپئديسي كيمي دير. ماناس دستانيندا قيرقيزلارين بوتون گلنَك و گؤرنكلريني، تؤره لريني، اينانيشلاريني، گؤروشلريني، باشقا ميلتلرله اولان ايليشكيلريني، مثللريني  و اخلاق آنلاييشلاريني بولماق مومكوندور. 

  ماناس دستاني نين بوتونونو سؤيله ينلره ماناسچي، بير كيسميني سؤيله ينلره ايرچي دئييلير. ماناسچيلار، دستاني آنلاديركن اؤز زامانلاري نين ائتكيسي آلتيندا قالديقلاري اولايلار ايله اؤز دويغو و دوشونجه لريني ده اوستاجا قاتميشديلار. 

  ماناس دستانينا ايلك كز، قازاق-قيرقيز يؤنتيجيسي اولان روس اصليندن فرانئل تصادوف ائتميشدير. داها سونرا چوكان وليخانوف 1856 ايلينده دستاني دينله ميش فقط دستانين ان اوزون پارچاسيني رادلوف يازييا گئچيره رك 1885ده يايينلاميشدير. 

  دستانين ان اؤنملي بؤلوملريني ماناس، ماناسين اوغلو سئمئتاي (Semetay)، ماناسين تورونو سئيتئك (Seytek)، جولاي (Colay) و تؤشتوكون (Töştük) حيكايه لري تشكيل ائتمكده دير. جولاي و ار توستوك (Er Tostuk)حيكايه لري ايله ايلگيلي بؤلوملرين جولاي آديندا بير ماناسچيدان درلنديگي سانيلماقدادير. 

  دستانين بؤلوملرينه گؤره اؤزتي: 

  ماناس دستاني 

1) يئدي تؤر آديني داشييان يئرده بويون خان اوتورماقدادير. بويون خانين اوغلو قارا خان و اونون اوغلو چاكيب خان (ياكوب خان) آدييلا آنيلير. چاكيب خان، آلما آتا ايرماغي نين گؤزه سينده، سونقور يوواسي دئييلن يئرده يئرلشميشدير؛ چاكيب خانين هئچ اوشاغي يوخدور. بير گون تانريدان بير اوغلان اوشاغي ايستر، اونون ايگيدلر ايگيدي اولماسيني ديلر. تانري نين ايذني ايله بير اوغلو اولور. اوغلو اولدوغو اوچون ده تانرييا گؤزل بير قيسراق قوربان ائدر. دؤرد پئيغمبر گليب اوشاغا آد قويار، آدينا ماناس، دئير. 

  ماناس ديله گلير، باباسينا:  " من ايسلام يولونو آچاجاغيم، اينانمايانلارين ماليني ياغمالاياجاغام "  دئينجه چاكيب خان، چوخ اسكي آرخاداشي اولان باكايا خبر گؤندرير چاغيرير. باكا گلينجه ماناسين سؤيله ديكلريني اونا دانيشير، بو سؤز اوزرينه باكا:  " چوخ گؤزل سؤز "  دئير:  " همن آتلاناليم، چينه آخين ائده ليم، پئكين يولونو بوزاليم! "  

  دئديگي كيمي ائتديلر. 

  چاكيب خانين اوغلو گنچ ماناس ايسه اون ياشينا گلينجه اوخ آتدي، اون دؤرت ياشينا باسينجا خان ائويني باسيب ييخدي، خان اولدو. قاشقاردان بوتون چينليلري سوروب تورفانا تيخدي، تورفانداكي چينليلري سوردو، آكسويا آتدي. 

  2) كالموك خانين اوغلو آلمامبتين(Almambet) موسلمان اولوشو، ار كؤكچيه (Er Kökçe)سيغينيشي، ار كؤكچدن ده آيريليب ماناسا گليشيني آنلادير: 

  يئرين يئر سويون سو اولدوغو چاغدا... آلتي آتانين اوغلو گاوور، اوچ آتانين اوغلو موسلمان ايدي. او زامان قارا خانين اوغلو آلمامبت دوغدو، همن بويودو و موسلمان اولدو. باباسيني موسلمان اولماديغي اوچون اؤلدوردو، قاچيب گلدي موسلمان بگلريندن ار كؤكچيه سيغيندي. ار كؤكچه نين قيرخ ايگيدي واردي. بو قيرخ ايگيد، بگلري نين بو كالموكلويا، آلمامبته چوخ ايلتيفاتلارائديب اونو يانيندان آييرماديغيني گؤرونجه قيسقانديلار، قيسقانينجا دا آلمامبت حاققيندا دئدي قودولار چيخاريب يايديلار. بو يوزدن آلمامبت ايله ار كؤكچه بگين آراسي پوزولدو.  

  آلمامبت قالخيب ماناسين بگين ائوينه گلدي. 

  ماناس دا آلمامبتي بؤيوك ايلتيفاتلارلا قارشيلادي. ماناس، آلمامبتي چوخ سئودي. 

3)ماناس ايله ار كؤكچه نين ساواشماسيني آنلادير: 

  ماناسين چئريلري ار كؤكچه نين ائليني ياغما ائدرلر. ساواشدا ار كؤكچه يئنيلير. آرديندان چاكيب خان، اوغلو ماناسي ائولنديرمك ايستر. قيز آراماغا باشلار. تمير خانين قيزي اولان كانيكئين(Kanıkey)، ماناسا اويغون بير ائودش اولدوغونو ساغليك وئريرلر. تمير خان دا قيزيني ماناسا وئرمك ايسته مه مكده دير. فقط تمير خانين باش دانيشماني بو ائولنمه يه انگل اولماغا چاليشير. بو يوزدن دويون اثناسيندا قاوقالار اولور، اوجو ساواشا و ياغمايا وارير. سونوندا باش دانيشمان منديباي(Mendibay) ماناسي زهيرلر، ماناس اؤلور. ماناسين اؤلومو عاييله سيني يوخسوللوغا، سيخينتييا و فلاكته دوشورور. آتي، دوغاني و كؤپگي مزاري نين باشيندا آغلارلار؛ ماناسين جانيني باغيشلاماسي اوچون تانرييا يالواريب ياخاريرلار. ماناسين قيرخ ايگيدي واردير آما هاميسي ده بگلريني اونودورلار. تانري، ماناسين حئيوانلاري نين بو باغليليغي قارشيسيندا اونلارين دوعاسيني قبول ائدر؛ ماناس ديريلير. اسكيسي كيمي، اسكيسيندن داها گوجلو بير شكيلده ائلينه و تؤره سينه خيدمت ائدر. 

4) كؤكوتئي(Kökütey) خانين ياس تؤره نيني آنلادير: 

  كؤكوتئي خان خسته له نير. سون نفسيني وئرمه دن اؤنجه وصييتيني ائدير. آرديندان دا اؤلور. كؤكوتئي خانين اؤلومو اوزرينه قونشو ميللتلردن ياس تؤره ني اوچون چاغيريلانلار اولور؛ هركس گلير. بؤيوك بير يوغ تؤره ني ياپيلير. تؤره نين بيتجگينه ياخين قوناقلار آراسيندا بير قاوقا باشلار، سونو ساواشا وارير. ماناس ايله موسلمان اولمايان جولاي خان آراسيندا سورن ساواش اوزاييب گئدر. 

  5)  گؤز كاماني(Göz Kaman) آنلادير: 

  چاكيب خانين، كيچيك كن كالموكلارا اسير دوشن و موغوليستانا گؤتورولوب اورادا بؤيوتولن گؤز كامان آدلي بير قارداشي واردير. گؤز كامان موغوليستاندا، كالموكلار آراسيندا بؤيوتولوب اورادا بير كالموك قيزييلا ائولنديريلير؛ بئش اوغلو اولور؛ بير گون اوغوللان ايله بيرليكده اصل يوردونا دؤنر. كالموكجا قونوشماقدادير. 

  ماناس، هم عميسيني هئچ گؤرمه ديگي و او گونه قدر تانيماديغي، هم ده عميسي كالموكجا قونوشدوغو ايچين اونو جاسوس ظن ائدر: ياخالاييب زينجيره وورور. بونلاري ائتديكدن سونرا بؤيله بير عميسي اولوب اولماديغيني آنلاماق ايچين باباسينا خبر گؤندرير. جولاي خان خبري آلينجا سئوينير و قارداشيني خوش توتماسي اوچون اوغلونا امر وئرير. فقط ماناسين آناسي سي ايله آروادي دا گؤز كاماندان خوشلانماميشلار هله كالموكچا قونوشماسيني بوسبوتون ياديرقاميشديلار. بو اوزدن بيرليك اولوب هاميسي برابر چاكيب خانين بويروغونو هئچه سايارلار. يالنيز ماناس باباسي نين بويروغونو دينله ييب عميسينه ياخشي داورانير، حتي عميسي و اوغوللان اوچون بؤيوك بير شؤلن وئرير. فقط گؤز كامانين اوغوللان بو شؤلنده بير قاوقا چيخاريب ماناسي دؤيرلر. 

  ماناس، كالموكلارا قارشي سفره چيخديغيندا عميسي نين اوغوللان كالموكچا بيلديگياوچون اونلاردان يارارلانماق ايستر. گؤكچه گؤزو كالموكلارا جاسوس اولاراق گؤندرير. گؤكچه گؤز كالموكلار طرفينه گئچر گئچمز ماناسا خيانت ائدر. ماناس بونون اوزرينه آلمامبتي گؤندرير. آلمامبتين يارديمييلا ماناس ساواشي قازانير. بير چوخ غنيمتلر آلير، دؤنركن ياري يولدا گؤكچه گؤز ايله قارشيلاشيرلار گؤكچه گؤز ماناسي، قيرخ ايگيدي ايله بيرليكده زهيرلر. قيرخ ايگيد اؤلور. ماناسي، آروادي كانيكئي قورتارير. مككه دن ارنلر گلير، كانيكئيه يارديم ائدرلر. 

  ماناس ياخشي اولور اولماز مككه يه  گئدر؛ دوعا ائديب تانرييا يالواراراق قيرخ ايگيدي نين ديريلمه سيني ساغلار.     

6) سئمئتئيين(Semetey) دوغومونو آنلادير. 

  ماناس آرتيق قوجالميشدير.   آغ آتي حالسيز دوشموش ضعيفله ميشدير.  ماناس قيرخ ايگيديني يانينا چاغيرير. اؤلوموندن سونرا دوغاجاق اولان اوشاغينا ياخشي باخمالاري ايچين وصييت ائدر.  و ماناس اؤلور.   ماناس ايچين بؤيوك بير يوغ تؤره ني ياپيلير، ياس توتولور. 

  چاكيب خان كانيكئيه خبر گؤندره رك ماناسين قيرخ ايگيديندن بيري اولان آبئكه يه(Abeke) اونو بينمزسه كؤبئشه   (Köbeş) واريب ائولنمه سيني بويورور. كانيكئيين دوغومو ياخيندير: 

  - قيزيم اولورسا دئديگيني توتار ائوله نيرم، گل گله ليم اوغلوم اولورسا ائولنمك شؤيله دورسون نه آبكئنين صورتينه نه ده كؤبئشين اوزونه باخارام، دئيه جوابيني گؤندرير. 

كانيكئيين بير اوغلو اولور. دئديگيني ائديب كيمسه ايله ائولنمز. اؤته كي لر كانيكئيين اوغلونو اؤلدورمك ايسترلر. بونو اؤيرنن كانيكئي اوغلونو گؤتوروب باباسي تمير خانين اؤلكه سينه قاچار. يولدا تورلو سيخينتيلار چكر، باشينا گلمه ديك قالماز " . سونوندا تمير خانين اؤلكه سينه وارار، بگ ائوينه اولاشير. 

  تمير خان قيزينا و تورونونا قاووشونجا بير چوخ شؤلنلر وئرير. تورونونا آد قويولماسي ايچين بوتون ايل خالقيني توپلار فقط اوشاغا كيمسه بير آد تاپيب دا قوياماز. آنسيزين، هاردان گلديگي بيلينمه ين آغساققاللي بير قوجا گؤرونور، اوزون اوزون دوعالار ائدر؛ تمير خانين تورونونا سئمئتئي(Semetey) آديني وئرير. 

  سئمئتئي بويور. بابا يوردونا دؤنمك ايستر. يولا چيخاجاغي سيرادا آناسي كانيكئي: 

  -باكايا سلام سؤيله، نه سؤيلرسه سؤزونو توت، ديشينا چيخما، دئيه اويارير. 

  سئمئتئي، بابا اوجاغينا دؤنر. چاكيب خان ساغدير؛ تورونو سئمئتئيين، آناسينا ائديلن اذييتلرين آجيسيني چيخاراجاغيني، اؤج آلاجاغيني ساناراق قورخار. بو اوزدن سئمئتئيي زهيرله مگه قرار وئرير. قراريني اويقولاياجاغي سيرادا دورومو اؤيرنن سئمئتئي هم جاكيپ خاني، هم ده آبئكه و كؤبئشي اؤلدورور. 

  7) سئمئتئيين بابا اوجاغينا يئرلشديكدن سونراسيني آنلادير: 

  سئمئتئي، بابا اوجاغينا دؤنوب اؤز يوردونا يئرلشديكدن سونرا، كالموكلار اوستونه آخينلار ائتمك اوچون حاضيرليقلارا باشلار. باباسي نين، حياتدا قالان قيرخ ايگيديني چاغيريب توپلار. دئير كي: 

  - آخين ائتمه ميز گرك؛ آت سورولري و غنيمت آلماميز گرك! 

  بو سؤزدن سونرا سفره چيخار.  فقط قيرخ ايگيد، اؤز آرالاريندا توپلانيب قونوشورلار: 

  - بيزدن اؤنجه كي لر يئتميش ياشينا واردي؛ بيزدن سونراكيلر آلتميشينا اولاشدي. بيز، بو سئمئتئيين باباسينا خيدمت ائتديك، ايندي ده اوغلونا خيدمت ائده جه ييك ، قوجالديق آرتيق. سئمئتئي، بيزي بو قوجا چاغيميزدا اوجا داغ باشلاريندان آشيرماق ديلر، چاغلايانلي سولاردان گئچيرمك ديلر؛ بيزي اؤلدورمگه قصد ائتميشدير، دؤنه ليم! دئديلر. 

  سئمئتئيين بويروغونو دينله مه ديلر، گئري دؤندولر، قاچديلار. 

  سئمئتئي، باباسيندان قالما قيرخ ايگيدين آرديندان يئتيشيب اونلارا شيرين سؤز سؤيله دي، آلتدان آليب يالواردي. 

  سئمئتئي، اونجا سؤزدن سونرا باباسيندان قالما قيرخ ايگيده سؤز گئچيرمگينجه اونلاري اؤلدورور. 

  بو آرادا، آجوبگ ايله آلمامبتين بيرر اوغوللاري اولموشدور. سئمئتئي، بو اوشاقلاري اؤزونه  قارداش ائدير.  

  بيرينين آديني كانچورا(Kançura) اؤته كي نين آديني كولچورا(Külçura) قويوب اؤيله چاغيرير. 

  كانچورا ايله كولچورا دا بؤيورلر. بؤيويونجه سئمئتئيه خيدمت ائتمگه باشلارلار. بير گون گلير، سئمئتئي، كانچورا ايله كولچورايا، آكين خانين قيزي آي چورئكي(Ay Çürek) ائولنمك اوزره قاچيرماق ايسته ديگيني سؤيلر و اونلاردان بو ايش اوچون خيدمت ايستر. بونون اوچون ده آكين خانين اولكه سينه سفره چيخيلماسي گركديگيني آنلادير. دئديكلريني ائدرلر، آي چورئكي قاچيريرلار. گل گله ليم آي چورئكين بير ده نيشانليسي واردير كي كؤكچه اوغلو اومئتئي دئيه بيلينميشدير. بو كؤكچه اوغلو اومئتئي(Ümetey)، آي چورئكين قاچيريليشيني چكه بيلمز. او دا قارشيليق اولاراق سئمئتئيين سورولريني ياغمالار. بونون اوزرينه آرالاريندا بير ساواش باشلار. بيربيرلريني قارشيليقلي اولاراق ياغمالاييب دورورلار. سونوندا سئمئتئي، كؤكچه اوغلو اومئتئيه باريش تكليف ائدر. ساواشدان يورولان اومئتئي ده بونو قبول ائدر. 

  اومئتئيله ائتديگي باريشدان بيراز راحاتلايان سئمئتئي، باشقا بير سفره چيخماق اوچون حاضيرلانديغي سيرادا بير دوش گؤرور. دوشونو آروادي آي چورئكه آنلادير. آي چورئك دوشو يوروملاييب: 

  - سن بو سفره چيخما، دئير. چيخارسان باشينا بير فلاكت گله جك. 

  فقط سئمئتئي ايناتچيدير. بوش سؤزلره قولاق آساجاق توردن دئييلدير. آروادي نين دوشونو يوروملاماسينا قارشيليق: 

  - دوش دئديگين شئي آخماقليق دير!.، دئيه قارشيليق وئردي. 

  بئله دئمه سينه راغمن، دوشونون خئيره يورولماسي اوچون ده باباسي نين روحونا ان ياخشي قيسراقلاريندان بيريني قوربان ائدر. آرخاسيندان ار كيياسين(Er Kıyas) اؤلكه سينه آخين باشلار. 

  آخينين ان قيزيشميش زامانيندا آلمامبتين اوغلو كانچورا، سئمئتئيه خيانت ائدر و اونو ياخالاييب ار كيياسا گؤتورور. سئمئتئيه خيانت ائتمه ين كولچوراني دا كؤله اولاراق قوللانيرلار. 

  بو سيرادا آي چوئرك بير اوغلان  دوغموشدور. آي چورئگين بير اوغلان اوشاغي دوغوردوغونو دويان ار كيياس، اوشاغي ياشاتماق ايسته مز. اؤلدورتمگه چاليشير. اوغلونو قورتارماق ايسته ين آي چورئك ار كيياسي قورخودور: 

  - اگر سن منيم اوغلومو اؤلدوردورسن من ده سني بابام آكين خانا شيكايت ائده رم، اؤلكه ني آلت اوست ائتديرير اؤجومو آلارام، دئير. 

  ار كيياس قورخدوغو اوچون اوشاغي اؤلدورتمه ييب اؤزونه اؤولاد ائده رك يانيندا ساخلار. ائليني توپلاييب اوشاغا آد قويماق ايستر. فقط كيمسه بير آد تاپا بيلمز. آخساققاللي آي قوجا دئيرلر بير قوجا واردير، سونوندا او گلير، آي چورئكين اوغلونا سئيتئك(Seytek) آديني وئرير. 

  سئيتئك ده بؤيور، دليقانلي اولور، ايگيد اولور. كولچوراني قورويوب كؤله ليكدن قورتارير. ار كيياس اؤلدورولور. بونلاردان سونرا سئيتئك بابا يوردونا، اؤز اوجاغينا دؤنر. باباسينا خيانت  ائدن آلمامبتين اوغلو كانچورا، سئيتئكين بابا يوردونا بگ اولموشدور. اوسته ليك سئيتئكين بابا آناسي كانيكئيه قويون اوتارديب چوبانليق ائتديرميش، ايشكنجه ائتميشدير. 

  دورومو گؤروب اؤيرنن كولچورا، كانچوراني ياخالار و كانيكئي ده اونو اؤلدورور. بابا يوردونا يئرلشن سئمئتئي ايسه تاشكنددن تالاسا قدر ياييلان گئنيش اؤلكه لري يؤنتيمي آلتينا آليب اورالارين خاني اولور.


http://elchin.arzublog.com


یارپاق لار : 1


Powerd By : ARZUBLOG.COM Theme Designer : Blogskin.ir