تورك مشاهير و مفاخير لر
AZƏRBAYCAN,QAŞQAE,TÜRKMƏN,XƏLƏC ،ƏFŞAR VƏ...
ميرزا سعيد انصاري اشلقي گرمرودي معروف به موتمن الملك فرزند ميرزا سليمان انصاري و از نواده هاي سليمان خان شيخ الاسلام و پسر عموي ميرزا مسعود انصاري واز نسل مرشد بزرگ سلاطين صفوي،مولانا حمدالله انصاري،در حدود۲۰۰سال پيش،در سال۱۲۳۱ قمري در روستاي ايشله(ايشلق)متولد شد.در عنفوان جواني،والدين خودرااز دست داد و تحت تربيت خاله خود در تبريز قرار گرفت.(۱)


علينقي گرمرودي در نسب نامه موتمن الملك اوراچنين معرفي مي كند:ميرزا سعيد خان موتمن الملك بن ميرزا سليمان بن ميرزامحمدسعيد شيخ الاسلام بن ميرزامحمدرضي شيخ الاسلام بن ميرزا سليمان شيخ الاسلام بن مولانا اسحاق بن حمدالله الكرمروديالاشلقي الانصاري.(۲)

او بخاطر درايت و ذكاوت وتوانمندي هاي ذاتي خود به مقامات عاليه كشوري رسيد.

چنانكه احتشام السلطنه مي گويد:ميرزا سعيدخان ايشلقي انصاري كه در اوايل سلطنت ناصرالدين شاه با سمت منشيگري به خدمت ميرزا تقي خان اميركبير درآمد و ظرف چهار سال به لقب موتمن الملك و مقام وزارتخانه رسيد ومدت ۳۳ سال در اين مقام باقي بود.(۳)

ناصرالدين شاه هنگام ترك تبريز وليعهد نشين و تصاحب تخت پادشاهي در تهران،در روستاي باسمنج عريضه اي به خط زيباي ملا سعيد مي بيند واز او بسيار خوشش آمده و به خدمت فرا ميخواند.تلاس زيادي داشتم تا بدانم دستخط او چگونه بود كه شاه قاجار را به حيرت وا مي داشت.بالاخره در ميان اسناد قديمي مركز مطالعات تاريخ معاصر ايران نامه اي با خط بسيار زيبا و انشاي فوق العاده عالي از ايشان خطاب به سفير ايران در بريتانياي كبير يافتم كه بي نهايت زيبا بود كه در كنار عكس وي مشاهده مي كنيد.

با دعوت ناصرالدين شاه و راهيابي به دربار،كار منشيگري را آغاز مي كند وخيلي زود رشد مي كند.در سال۱۲۶۸قمري به فرمان ناصرالدين شاه به لقب خان نائل شد ودبيري كفيل وزارت امور خارجه را را عهده دار شد و به موتمن الملك ملقب گرديد.فرامين ناصرالدين شاه در سالهاي ۱۲۶۵تا۱۲۶۹ونيز سال۱۲۷۴ به قلم زيباي ايشان است.

سعادت نوري در رجال قاجار از قول فرهاد ميرزا معتمدالدوله درباره شخصيت او مي گويد:ميرزا سعيد خان گرمرودي از طايفه ميرزا مسعود وزير خارجه است.مشاراليه مرد باسواد وبا خطي بود كه دراوايل كار در دستگاه احمدخان بيگلربيگي تبريز،سمت نويسندگي داشت وبعد خدمت ميرزا محمدخان اميرنظام زنگنه رفت.ميرزا تقي خان كه به صدارت رسيد،او را پيش كشيد و موجبات پيشرفت و ترقي او را فراهم ساخت.

ميرزا علي خان امين الوله نيز مي افزايد:ميرزا سعيد خان،اهل علم بود و از ادبيات عرب و شرعيات تمتع كامل داشت.

او مدارج ترقي سياسي را آرام آرام پيمود و هنگام عهده گيري وزارت امور خارجه در اوج پختگي بود.او پس از نويسندگي،در سال ۱۲۶۸ قمري ملقب به موتمن الملك گرديد و محرم تمام اسرار و نوشتارهاي محرمانه شاهانه شد.سپس به لقب خاني و منصب دبيري مهام خارجه كه قائم مقام وزارت دول خارجه است،رسيد.در سال۱۲۶۹ به دريافت حمايل و نشان سرتيپي مفتخر شد و در همين سال بخاطر هوش و ذكاوت و حسن درايت به مقام عالي وزارت امور خارجه ايران كبير رسيد.البته ناصرالدين شاه پس از فوت ميرزا مسعود انصاري گرمرودي ،با اينكه حبله هاي زيادي براي عدم دسترسي موتمن الملك به مقام وزارت بسته شد،اما شاه قاجار اعتنايي بدانها نكرد و به پيشنهاد اميركبير در سال ۱۲۶۹ قمري او را به سمت وزير امور خارجه منصوب نمود.

او ۳۳ سال وزير امور خارجه ايران كبير شد و بعيد است در تاريخ، كسي اينقدر بر اريكه صدارت تكيه دهد.او در سياست داخلي و خارجي تابع و تالي اميركبير و پاسدار حقوق و مصالح اسلام و كشور خود بود.چنانچه اكنون هم از ايشان شخصي متشرع كه حافظ دين و وطنش بود،نام برده مي شود.ايشان در طول وزارت طولاني ۳۳ سايه خودهمواره مورد خشم سفارتخانه هاي كشورهاي غربي بود.در جريان قرارداد  امتيازات رويتر از مخالفان سرسخت صدر اعظم فراماسون،سپهسالار قزويني بود و از دشمنان جدي ميرزا ملكم خان،بنيانگذار فراماسونري و دلال قراردادهاي استعماري بود.او رساله اي بلند در رد القلئات منفي فراماسونري داشت كه در سال ۱۲۸۲ نوشت و به دست شاه جوان و خام داد.بيشتر به خاطر همين بودكه براي مدتي وزارت امور خارجه را رها نموده توليت آستان قدس رضوي را بر عهده گرفت.(۴)

ارادت و حمايت امير كبير نسبت به موتمن الملك بسيار زياد بود.اميركبير جمله معروفي داشت كه در مورد در تن از رجال بزرگ درباري بود:هر گاه... را نيافتيد،در ميخانه ها بجوييد و هر كاه موتمن الملك را نيافتيد،در مساجد و اماكن مذهبي دنبالش بگرديد.(۵)

او علاوه بر اجتهاد،در رياضيات  و ادبيات نيز سررشته داشت و از هوش و ذكاوت بالايي برخوردار بود.سياست او در سطح عالي و ديانت او بسيار زياد بود.

موتمن الملك در سال ۱۲۸۶ قمري حكمران گيلان شد.در سال ۱۲۸۸ دوباره وزيرامور خارجه كشور شد.از سال ۱۲۹۰ قمري به مدت ۶ سال متولي آستان قدس رضوي شد و باز از سال ۱۲۹۷ قمري براي سومين بار و اينبار به مدت ۴ سال به سمت وزير امور خارجه كشور نصب گرديد.در زمان او بود كه اولين نظامنامه وزارت امور خارجه تنظيم شد و براي همين است كه او را پدر وزارت امور خارجه به سبك رسمي و اداري و ازوزراي خارجه نامدار جهان مي دانند.او علاوه بر فرستادن فرزندان ايران به اروپا جهت تحصيل علوم و فنون روز،در دربار خودنيز بزرگاني تربيت كرد كه بعد از خود،بالاترين مناصب دولتي را اداره كردند.(۶)

اگر بگويم:مظلوميت موتمن الملك در دربار ناصرالدين شاه بيشتر از اميركبير بود،اغراق نگفته ام.او هميشه مورد كين و حسد اطرافيان شاه قاجار بود كه نسبت به سواد و آگاهي او و ميزان قرابت او به اميركبير و شاه قاجار بخل مي ورزيدند.موتمن الملك رساله اي نوشته است به نام<رساله اصلاحيه>يا<كتابچه قانون مقدس>كه براي سر وسامان دادن وضع سياسي آشفته روزگار خود بوده است.(۷)

اين رساله كه از آن به عنوان نخستين قانون اساسي كشور مي توان نام برد،خيلي گمنام مانده است،در حاليكه بلوغ سياسي يك مرد را در ميان جماعت نادان و بغض دار دربار قاجار مي توان ديد.(۸)

موتمن الملك در رساله خود،مبارزه با رشوه خواري،تاسيس مدارس علمي،اصلاح وضعيت كشاورزان،ايجاد كارخانجات صنعتي،تعديل هزينه هاي حكومتي،ايجاد ارتش كلاسيك مركزي،كنترل مرزها،ايجاد دادگاه حقوقي يا تظلم،ايجاد سيستم بانكداري و گردش پول جامعه،اعزام تعدادي به خارج جهت تحصيل علم در رشته هاي مختلف و...را آورده است.

موتمن الملك گرمرودي،عاقبت در سال ۱۳۰۱ قمري چشم از جهان فرو بست و طبق وصيتش،در حرم امام رضا(ع)به خاك سپرده شد.

۱-رجال وزارت خارجه،ص۱۶

۲-نسخه خطي نسب نامه موتمن الملك،كتابخانه ملي،شماره۲۱۲۳

۳-خاطرات احتشام السلطنه،ص۱۶۷

۴-خاطرات ممتحن الدوله،چاپ سنگي،كتابخانه مركز مطالعات تاريخ معاصر ايران

۵-رجال وزارت خارجه،ص۲۷.از ذكر مقام ديگر پرهيز كردم

۶-رجال وزارت خارجه،ص۱۰۹

۷-اطلاعات سياسي-اقتصادي،مرداد۱۳۷۷،شماره۱۳۱و۱۳۲،كتابچه قانون مقدس،علي اكبر خانمحمدي

۸-اين رساله سالها قبل از انتشار قانون ملكم خان نگاشته شده است.

یارپاق لار :


Powerd By : ARZUBLOG.COM Theme Designer : Blogskin.ir